SHURA Güç Dönüşümü Merkezi, “Türkiye Güç Dönüşümü Görünümü 2024” raporunu yayımladı.
Raporda, geçen yıl güç dönüşümüne ait gayelerin üst taraflı güncellendiği ve yenilenebilir güç ile güç verimliliği siyasetlerinin, şebeke yatırımları, dijitalleşme, elektrifikasyon, adil dönüşüm ve yeşil finansman üzere alanlarla birlikte daha bütüncül bir çerçevede ele alınmaya başlandığı vurgulandı.
Bu yaklaşımın, güç dönüşümünün kamu siyasetlerinin merkezine yerleştiğini gösterdiği belirtilen raporda, bilhassa yenilenebilir güç amaçlarındaki artışın, bu yeni siyaset yöneliminin en bariz göstergelerinden biri olduğuna dikkat çekildi.
Kurulu gücün yüzde 59’u yenilenebilir güçten
Geçen yıl Türkiye’nin toplam elektrik kurulu gücü 115,9 gigavata ulaştı. Hidroelektrik, rüzgar, güneş, jeotermal ve biyokütleden oluşan yenilenebilir kaynakların kurulu gücü ise 68,8 gigavat olarak gerçekleşti. Böylelikle yenilenebilir enerji, toplam kurulu gücün yaklaşık yüzde 59’unu oluşturdu.
Yıl boyunca devreye alınan yaklaşık 6,5 gigavatlık yeni kapasitenin yüzde 99’u yenilenebilir kaynaklardan sağlandı. Güneş gücünde yaklaşık 4,3 gigavatlık rekor artış gerçekleşirken, rüzgar gücünde yaklaşık 1 gigavat, hidroelektrikte ise yaklaşık 240 megavat yeni kapasite eklendi.
Bu periyotta yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi evvelki yıla nazaran yüzde 15 artarak 158,8 teravatsaate ulaştı. Böylelikle toplam elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 46’sı yenilenebilir kaynaklardan sağlandı. Güneş, rüzgar ve hidroelektrik üretimi artarken, biyokütle ve jeotermal kaynaklı üretim ise evvelki yıl düzeylerinde kaldı.
Fosil yakıt ithalatında düşüş
Raporda, yenilenebilir güç üretimindeki artışa karşın Türkiye’nin güç tüketiminde ithal fosil yakıtlara olan bağımlılığının sürdüğü tabir edildi.
Geçen yıl güç eserleri ithalatı, evvelki yıla nazaran yüzde 5 azalarak 65,6 milyar dolar oldu. Güç kaynaklı dış ticaret açığı ise yüzde 7 düşüşle 49 milyar dolara geriledi. Bu gelişmede yenilenebilir üretimin artmasının yanı sıra memleketler arası güç fiyatlarındaki düşüş ve yurt içi talepteki sakinlik tesirli oldu.
Raporda, güç verimliliğinin artırılması ve karbonsuzlaşmanın hızlandırılması için elektrifikasyonun değeri vurgulandı. Ulaştırmada elektrikli araçlar, ısıtma ve endüstride ise ısı pompaları, verimlilik artışı ve karbon salımının azaltılması açısından öne çıkan teknolojiler olarak gösterildi.
Geçen yıl trafiğe kaydı yapılan arabaların yüzde 10’u elektrikli olurken, toplam araç sayısı içinde elektrikli araçların oranı yüzde 1’de kaldı. Isı pompalarının kullanımında ise şimdi beklenen gelişme sağlanamadı.
Raporda, yalnızca elektrik üretiminde değil, son kullanıcı tarafında da dönüşüm gerektiğine dikkat çekilerek, endüstrinin tekrar yapılandırılması ve karbonsuzlaştırılmasının güç dönüşümünde kritik değerde olduğu tabir edildi.
“Elektrik dalının dönüşümü için yıllık 15 milyar dolarlık yatırım ihtiyacı”
SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yöneticisi Alkım Bağ Güllü, rapora ait değerlendirmesinde, Türkiye’nin yenilenebilir güç amaçlarındaki tezli artışın güç dönüşümündeki kararlılığı gösterdiğini fakat fosil yakıtlarla ilgili projeksiyonların güncellenmemesinin belirsizlik yarattığını belirtti.
Öncelikle uzun vadeli stratejilerin açıklığa kavuşturulması gerektiğini tabir eden Güllü, şunları kaydetti:
“Türkiye’de halihazırda yalnızca elektrik dalının dönüşümü için yıllık 15 milyar dolarlık yatırım muhtaçlığı bulunuyor. Bu finansmanın sağlanabilmesi için piyasalarda şeffaflık ve öngörülebilirlik hayati ehemmiyet taşıyor. 2024, Türkiye’nin güç dönüşümünde değerli adımların atıldığı, lakin mevcut siyaset ve uygulamaların kapsamı ve tesiri üzerine yeni soruların gündeme geldiği bir yıl oldu. Güç bölümünün dönüşümünün muhtemel jeopolitik gelişmelerden olumsuz etkilenmeden başarılı olabilmesi için kararlı, uzun vadeli ve bütüncül bir yaklaşıma muhtaçlığımız var.”
Güllü ayrıyeten, kurulması planlanan ulusal Emisyon Ticareti Sistemi’nin kıymetli adımlardan biri olduğunu ve bu doğrultuda oluşturulacak ikincil mevzuatın güç dönüşümünün desteklenmesine yönelik uygulamaları netleştirmesinin kıymet taşıdığını vurguladı.
